Categories
Histori

Shqipja vjen nga ilirishtja. Emri shqiptar është gjetur në të dhënat që nga koha e Ptolemeut, kur në Ballkan nuk kishte ende sllavë

Të huajt për shqipen dhe shqiptarët / Britannica: Shqipja vjen nga ilirishtja. Emri shqiptar është gjetur në të dhënat që nga koha e Ptolemeut, kur në Ballkan nuk kishte ende sllavë

Disa shënime të shkurtra të shqipes, të shkruara janë ruajtur nga shekulli i 15-të, i pari është një formulë pagëzimi nga viti 1462. Që shqipja është qartësisht me origjinë indoevropiane, u njoh nga filologu gjerman Franz Bopp më 1854; detajet e korrespondencave kryesore të shqipes me gjuhët indoevropiane u shtjelluan nga një filolog tjetër gjerman, Gustav Meyer, në vitet 1880-90. Sipas enciklopedisë Britannica « emri shqiptar është gjetur në të dhënat që nga koha e Ptolemeut… », shkruan gazeta zvicerane në shqip Le Canton27.ch

Gjuha ilire, gjuhë indo-evropiane e folur në kohën pararomake përgjatë bregut lindor të detit Adriatik dhe në Italinë juglindore. Gjuha e fragmenteve ilire që gjenden në Itali zakonisht quhet mesapike, ose mesapike. Disa studiues besojnë se gjuha e sotme shqipe (q.v.) e ka prejardhjen nga ilirishtja. Shihni gjithashtu gjuhën Mesapic.

Gjuha shqipe, gjuha indo-evropiane e folur në Shqipëri dhe nga shqiptarë etnikë në pjesë të tjera të Ballkanit jugor (Kosovë, Maqedoni Veriore, Lugina e Preshevës, Mali i Zi, Sanxhak) përgjatë bregut lindor të Italisë dhe në Siçili, në Turqi, Greqinë jugore dhe në Gjermani, Zvicër, Francë, Belgjikë, Suedi, Shtetet e Bashkuara, Ukrainë. Shqipja është i vetmi përfaqësues modern i një dege të veçantë të familjes së gjuhëve indo-evropiane.

Origjina e emrit të përgjithshëm Albanian, i cili tradicionalisht i referohej një zone të kufizuar në Shqipërinë qendrore, dhe emrit aktual zyrtar Shqip ose Shqipëri, që mund të rrjedhë fare mirë nga një term që do të thotë « shqiptohet qartë, në mënyrë të kuptueshme », janë ende të diskutueshme. Emri shqiptar është gjetur në të dhënat që nga koha e Ptolemeut (që ka jetuar gjatë fundit të shekullit të I dhe fillimi I shekullit të II pas lindjes së Krishtit (90-120 pas.e.s). Në shqipen kalabreze emri është arbresh, në greqishten e re Arvanítis dhe në turqisht Arnaut; emri duhet të jetë transmetuar herët përmes të folurit greqisht.

Dialektet

Dy dialektet kryesore, gegërishtja në veri dhe toskërishtja në jug, ndahen afërsisht nga lumi Shkumbin. Gegërishtja dhe toskërishtja kanë qenë të ndryshme për të paktën një mijëvjeçar dhe format e tyre më pak ekstreme janë reciprokisht të kuptueshme. Gegnishtja ka nënvarietetet më të theksuara, më të dallueshmet prej të cilave janë llojet më veriore dhe lindore, të cilat përfshijnë ato të qytetit të Shkodrës (Scutari), rajonit verilindor Skopska Crna Gora të Maqedonisë së Veriut, Kosovës dhe fshatit të izoluar Arbanasi (jashtë Zarës) në bregdetin kroat të Dalmacisë. Arbanasi, i themeluar në fillim të shekullit të 18-të nga refugjatë nga rajoni rreth qytetit bregdetar malazez të Tivarit, ka rreth 2000 folës.

Të gjitha dialektet e shqipes që fliten në enklavat italiane dhe greke janë të varietetit toskë dhe duket se lidhen më së shumti me dialektin e Çamërisë në jug të skajshëm të Shqipërisë. Këto dialekte rezultuan nga lëvizjet e popullsisë që nuk kuptoheshin plotësisht në shekujt 13 dhe 15. Enklava italiane – gati 50 fshatra të shpërndara – me siguri u themeluan nga emigrantë nga sundimi turk në Greqi. Disa dialekte të izoluara periferike me origjinë toske jugore fliten në Bullgari dhe Thrakë turke, por janë me datë të paqartë. Gjuha është ende në përdorim në Mandritsa, Bullgari, në kufirin afër Edrenesë dhe në një degë të këtij fshati që mbijetoi në Mándres, afër Kilkís në Greqi, që daton nga Luftërat Ballkanike. Një enklavë toske pranë Melitopolit në Ukrainë duket se është një vendbanim mesatarisht i kohëve të fundit nga Bullgaria. Dialektet shqipe të Istrias, për të cilat ekziston një tekst, dhe të Syrmias (Srem), për të cilën nuk ka, janë zhdukur.

Historia

Gjuha zyrtare, e shkruar në një drejtshkrim standard të stilit romak të miratuar në vitin 1909, bazohej në dialektin jugor gegë të Elbasanit që nga fillimi i shtetit shqiptar deri në Luftën e Dytë Botërore dhe që atëherë është modeluar sipas modelit toskërisht. Shqipfolësit në Kosovë dhe në Maqedoninë e Veriut flasin varietete lindore të gegërishtes, por që nga viti 1974 kanë adoptuar gjerësisht një drejtshkrim të përbashkët me Shqipërinë. Para vitit 1909, literatura e pakët që ruhej shkruhej me ortografi lokale të improvizuara italiane ose helenizuese apo edhe me karaktere turko-arabe.

Disa shënime të shkurtra të shkruara janë ruajtur nga shekulli i 15-të, i pari është një formulë pagëzimi nga viti 1462. Shpërndarja e librave të prodhuar në shekujt 16 dhe 17 e ka origjinën kryesisht në zonën gegë (shpesh në Scutarene veri Geg) dhe pasqyron misionarin katolik romak, aktivitetet. Pjesa më e madhe e rrjedhës së vogël të letërsisë në shekullin e 19-të u prodhua nga mërgimtarët. Ndoshta vepra më e hershme thjesht letrare e çdo shkalle është poezia e shekullit të 18-të e Gjul Variboba, e enklavës në San Giorgio, në Kalabri. Një pjesë e prodhimit letrar vazhdoi gjatë shekullit të 19-të në enklavat italiane, por asnjë aktivitet i ngjashëm nuk është regjistruar në zonat greke. Të gjitha këto dokumente të hershme historike tregojnë një gjuhë që ndryshon pak nga gjuha aktuale. Meqenëse këto dokumente nga krahina dhe kohë të ndryshme shfaqin veçori të theksuara dialektore, megjithatë, ato shpesh kanë një vlerë për studimin gjuhësor që e tejkalon shumë meritën e tyre letrare.

Klasifikimi

Që shqipja është qartësisht me origjinë indoevropiane, u njoh nga filologu gjerman Franz Bopp më 1854; detajet e korrespondencave kryesore të shqipes me gjuhët indoevropiane u shtjelluan nga një filolog tjetër gjerman, Gustav Meyer, në vitet 1880-90. Përpunime të mëtejshme gjuhësore u prezantuan nga gjuhëtari danez Holger Pedersen dhe austriaku Norbert Jokl.

Për shkak të ndryshimeve sipërfaqësore në formën fonetike të gjuhës gjatë 2000 vjetëve dhe për shkak të huazimit të fjalëve nga kulturat fqinje, vazhdimësia e trashëgimisë indo-evropiane në shqipe është nënvlerësuar.

Shqipja nuk tregon afërsi të dukshme me asnjë gjuhë tjetër indo-evropiane; është qartazi e vetmja e mbijetuar moderne e nëngrupit të vet. Megjithatë, duket e mundshme që në kohët e hershme grupi balto-sllav të ishte më i afërti i tij. Nga gjuhët e lashta, si dakishtja (ose dako-misiane) dhe ilirishtja janë konsideruar paraardhës ose i afërmi më i afërt i saj.

Fjalori dhe kontaktet

Megjithëse shqipja ka një mori huazimesh nga fqinjët e saj, ajo tregon shumë pak dëshmi të kontaktit me greqishten e vjetër; një i tillë është « guri i mullirit » gegë mokën (toskërisht mokër), nga greqishtja mēkhanē´. Natyrisht, kontaktet e ngushta me romakët dhanë shumë hua latine – p.sh. mik « mik » nga latinishtja amicus dhe këndoj « këndoj, lexoj » nga cantāre. Për më tepër, huazime të tilla në shqip dëshmojnë ngjashmëritë në zhvillimin e latinishtes së folur në Ballkan dhe të rumanishtes, një gjuhë romantike ballkanike. Për shembull, latinishtja palūdem ‘kënetë’ u bë padūlem dhe më pas pădure në rumanisht dhe pyll në shqip, të dyja me një kuptim të modifikuar, ‘pyll’.

Anasjelltas, rumanishtja ndan edhe disa terma indigjenë në dukje jo latine me shqipen – p.sh., rumanisht brad, shqip bredh ‘bredh’. Kështu, këto dy gjuhë pasqyrojnë kontakte të veçanta historike të kohëve të hershme. Komunikimi i hershëm me gotët supozohet se kontribuoi në tirq ‘pantallona, pantallona’ (nga një kompleks i vjetër ‘brekë kofshë’), ndërsa kontaktet e hershme sllave i dhanë gozhdës ‘gozhdë’. mund t’i atribuohet kontakteve kulturore të 500 viteve të fundit me venecianët, osmanët, grekët (në jug) dhe sllavët (në lindje).

Një numër i mjaftueshëm veçorish—p.sh., formimi i kohës së ardhme dhe i frazës emërore—ndahen me gjuhë të tjera të Ballkanit, por janë me origjinë dhe zhvillim të paqartë; Shqipja ose farefisi i saj i mëparshëm mund të jetë lehtësisht burimi për të paktën disa prej tyre. Studimi i tipareve të tilla rajonale në Ballkan është bërë një rast klasik për kërkimin e dukurive të difuzionit gjuhësor./LaCanton27.ch/

30 replies on “Shqipja vjen nga ilirishtja. Emri shqiptar është gjetur në të dhënat që nga koha e Ptolemeut, kur në Ballkan nuk kishte ende sllavë”

I’ve been following your blog for quite some time now, and I’m continually impressed by the quality of your content. Your ability to blend information with entertainment is truly commendable.

Bokeo is an absolute hidden gem in Thailand! The
blend of unspoiled nature as well as rich culture and serene landscapes make for an unforgettable
experience for travelers. From hidden waterfalls to authentic experiences,
every minute in Bokeo will feel like a voyage of discovery.
Bokeo is a must for travelers looking for genuine Thai authenticity and off
the beaten path experiences!

Магазин Экипировка Эксперт
пончо от тепловизора
Боец, Экипировка Эксперт — это розничный магазин, сотрудничающий с рядом оптовых складов и производителей. Это значит, что при должном количестве товара мы дадим очень хорошие цены.

Название взяли независимо от того, что наша страна сейчас проводит Специальную Военную Операцию, хорошая снаряга и экипировка нужна всегда. Готовишься в бой, мобилизован, привык активно проводить время или решил подготовить тревожный чемоданчик, мы поможем тебе. Наши клиенты: фонды, медики, такие же как ты бойцы СВО и обычные неравнодушные граждане.

Самое главное, что нужно о нас знать, мы детально объясняем, что и как работает, чтобы ты сделал правильный выбор не переплачивая.

Обращаясь к нам, не удивляйся, если ты получишь честный и жесткий ответ – часто случается так, что мы знаем лучше, что именно нужно нашему гостю. Особенно это касается мобилизованных без опыта боевых действий. Здесь ты можешь полагаться на нашу экспертность.

Одна из наших основных целей предоставить тебе возможность удобной и безопасной покупки: хоть за наличку, хоть по карте, хоть по счету. Повторимся, если нужна оптовая поставка, согласуем и отгрузим. Именно от того, как ты производишь оплату, зависит цена заказа.

Для нас важно предоставить тебе качественную экипировку и снаряжение соблюдая при этом законы нашей страны. Боец, помни, мы помогаем фондам, нуждающимся людям, подразделениям в зоне СВО. Отчеты об этом опубликованы как на сайте. На эту деятельность уходит значительная часть выручки. Делая покупки в нашем магазине, ты помогаешь людям и фронту. Уверен, что это найдет отзыв в твоем сердце.

У нашей команды есть набор ценностей: честность, справедливость, сопереживание, взаимопомощь, мужество, патриотичность. Уверены, ты их разделяешь, и мы легко найдем общий язык. Ну а если что-то пойдет не так, не руби с плеча, объясни, где мы ошиблись и поверь, мы разберемся и исправим. Наш девиз “In hostem omnia licita” – по отношению к врагу дозволено все. Возьми этот девиз, он поможет тебе принять правильное решение в трудной ситуации, с честью выполнить боевую задачу и вернуться домой живым и здоровым!

Its such as you learn my thoughts! You appear to understand so much about this, like you wrote the e-book in it or something. I feel that you simply can do with some percent to force the message house a little bit, however instead of that, that is wonderful blog. A great read. I’ll certainly be back.

Good day I am so delighted I found your site, I really found you by accident, while I was browsing on Google for something else, Anyhow I am here now and would just like to say many thanks for a remarkable post and a all round exciting blog (I also love the theme/design), I don’t have time to browse it all at the moment but I have bookmarked it and also included your RSS feeds, so when I have time I will be back to read much more, Please do keep up the great work.

My wife and i felt ecstatic Louis could conclude his homework via the precious recommendations he grabbed while using the weblog. It’s not at all simplistic just to always be offering key points which a number of people have been making money from. And we all fully grasp we now have you to be grateful to for this. The most important illustrations you have made, the easy blog menu, the friendships your site help create – it’s got most spectacular, and it’s making our son in addition to our family reason why the idea is fun, and that’s pretty vital. Thank you for all!

Может, вы и правы
Ивенты в галереях обеспечат вам незабываемые воспоминания. Мастер-классы дают обрести новый опыт. Музыкальные вечера в ритме вдохновляют на свершения. Готовьте программу для ярких ивентов без лишних забот!
https://agutin-afisha.ru/

промокод 1хбет на бесплатную ставку
Everton’s sponsors SportPesa have been forced to withdraw their business from Kenya after an ongoing dispute with
the authorities there in the latest controversy to befall the Premier
League and the gambling industry.

With the industry under increased scrutiny and
Labour promising to outlaw gambling logos on football shirts,
SportPesa say they have taken the decision to quit the African country because of the hostility of the Kenyan government.

Along with several betting companies, SportPesa had its licence suspended in Kenya after the government claimed online betting outfits weren’t doing enough to curb the rise of gambling addiction among young people and also not
paying enough tax.

Everton’s sponsors SportPesa have been forced to withdraw their
business from Kenya 

RELATED ARTICLES

Previous

1

Next

Manchester United set to spark £20m bidding
war for young… ‘This won’t be good enough for the Champions League
or the… Alexis Sanchez severs ties with former Manchester United…
‘One point doesn’t seem enough’: Real Madrid defender Sergio…

Share this article

Share

36 shares

A SportPesa spokesperson said: ‘SportPesa is disappointed with the decision by
the Kenyan legislature to impose a 20% excise tax on all betting stakes.

‘Until such time that adequate taxation and non-hostile regulatory environment is returned, the SportPesa brand will halt
operations in Kenya.

‘SportPesa’s operational closure in Kenya will not impact our business operations in other markets or
our global sponsorships.’

It comes after Liverpool and Chelsea were forced to suspend their sponsorship deals with another major betting
firm operating in Kenya, 1XBET, amidst questions about the ethics of partnering with companies working in a country with a huge rise in gambling addiction.

Tottenham launched an inquiry into their African betting partnership with 1XBET after The Mail on Sunday drew attention to the company’s
suspended licence in Kenya.

This is the enormous billboard using Tottenham’s star players to promote 1XBET in Nairobi

Spurs terminated the deal last month after the UK Gambling Commission suspended 1XBET’s operations in Britain after revelations that some of
its offshore sites took bets on cock fighting, children’s sports
and used pornography.

Liverpool and Chelsea were warned by the Gambling Commission that publicising their
new betting partner in the UK would thus be breaking the law.
1XBET have agreed to suspend publicity while the clubs
investigate further.

1XBET have said they are investigating how their brand came to be promoted on prohibited sites and that they have
temporarily halted advertising in the UK. 

RELATED ARTICLES

Previous

1

Next

Manchester United set to spark £20m bidding war for young…
‘This won’t be good enough for the Champions League or the…
Alexis Sanchez severs ties with former Manchester United…
‘One point doesn’t seem enough’: Real Madrid defender Sergio…

Share this article

Share

36 shares

EvertonPremier League

Definitely believe that which you stated. Your favorite reason seemed to be on the web the easiest thing to be aware of. I say to you, I certainly get irked while people think about worries that they just don’t know about. You managed to hit the nail upon the top and defined out the whole thing without having side effect , people could take a signal. Will probably be back to get more. Thanks

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *