IRIQ,~I. Fjalë e mbarë gjuhës shqipe që emërton një kafshë gjitare që e ka gjithë trupin të mbuluar me gjemba. Topalli (FEGS 662) pason padyshuar mendimin e Miklosich (AF II 23), Meyer (EW 159), Jokl (Arhiv I 1-2, 1923, 42), Orel (AED 155), ku të gjithë pranojnë njeri tjetrin, se fjala shqipe IRIQ vjen nga latinishtja [erīcius], por nuk japin asnjë motivim etimologjik.
Por ja, që shqipja jep një motivim bindës dhe të pakundërshtueshëm vetëm me rotacionin q:ç (si te loqka : loçka) dhe marrim: IRIQ = IRIÇ. Anagrama (leximi sëprapi i fjalës) na jep: IRIÇ = ÇIRI = ÇIRRI = ai që të ÇIRR me gjemba. Në italishten e sotme, iriqit i thonë riccio => riç(io) = riç <=> çir = çirr, me çjerr.
Në bazë të parimit të vetisë kryesore kemi emërtimin: çirr = i çir = çir i = çiri = iriç (anagramë) = iriq. Këtu na ngelet të motivojmë vetëm foljen [çirr] të shqipes, e cila me rotacionin e fonemave dhëmbore ç:th, na jep: çirri = thirri = therri = thir = thyr = t’hyr = t’hy’ri. Po ashtu si te fjala [ferrë = therrë].
Kështu motivuam me anë të shqipes fjalën [iriq] të paetimologuar deri më sot prej kurrkujt.
Fjala i takon vetëm gjuhës në të cilën motivohet dhe leksema [iriq] i kthehet bindshëm fondit autentik gjuhësor të shqipes për të mos lëvizur më prej aty.
Nga : Agron Dalipaj