Shqipja, gjuha që flitej dhe shkruhej shtatë mijë vjet më parë, pesë mijë vjet para Homerit

Edhe germat e përdorura në të dyja poemat e Homerit janë germa të abecedarit pellazg, i njohur qysh në kulturën pellazge Vinkë-Turdas (mijëvjeçari 6 p.e.s.) dhe i përhapur më pas në viset e tjera të mesdheut, që e huazuan grekët dhe latinët…

Luftulla PEZA

Studimi modern i gjuhës shqipe mund të themi se ka filluar me dijetarin dhe gjuhtarin e shquar arbëresh Zef Krispi, i cili në vitin 1831 botoi librin “Shqipja nëna e gjuhëve”. Ky është studim madhor për gjuhën shqipe dhe Krispin duhet ta njohim si themeluesin e studimit modern të gjuhës shqipe dhe Albnologjisë.

Prandaj libri i tij duhet të jetë si kurani dhe bibla e të gjithë studiuesve të gjuhës shqipe. Por vepra e tij me rëndësi të madhe, fatkeqësisht nuk njihet nga gjuhtarët shqiptar, ata pa baza shkencore i mohojnë arritjet e Krispit, nuk e studiojnë atë dhe nuk e pëmendin asnjë herë në referimet shkencore.

Duke qenë profesor dhe njohës i mirë i gjuhëve shqipe, latine dhe greke në Universitetin e Kalabrisë, ai zbuloi se në Iliadën e Homerit dhe në shkrimet e autorëve antikë, ndodhen shumë fjalë të gjuhës pellazge, që kanë të njëjtin kuptim si në gjuhën e sotme shqipe.

Duke bërë krahasimet e nevojshme midis gjuhëve të mësipërme dhe thelluar në literaturën përkatëse, ai arriti të zbulojë fjalë të lashta, me të cilat ndërtoi edhe fjalorin pallazgjisht-shqip. Me ndryshime të vogla, janë po ato fjalë si në njërën ashtu edhe në tjetrën. Kështu ai arriti në përfundimin se gjuha shqipe e ka zanafillën tek gjuha pellazge, tek Homeri.

Krispi shkruan:
“Duke gjurmuar origjinën e gjuhës greke, është një gjë e bukur të shohësh se si ajo të kthen, në pjesën e saj më të madhe, te shqipja. Si nuk u dashka, pra, të ngjallë një interes të madh kjo gjuhë, mbase më e lashtë se greqishtja dhe, në thelb, gjuha me të cilën flitej në shekujt para Homerit?”

Fjalori pellazgjisht-shqip i Krispit (sipas Liljan Peza 2014)
FJALË PELLAZGE SHQIP FJALË PELLAZGE SHQIP

Priam
Helen
Deukalion
Mysc
crye
crue
dora
me diegune
me ditum
me dezur
nani
diellios
chien
prusc, pruss
dora
scambi
pem
bist
zien
ziarm
mij
duri, druri
vent
dervent
scop
si
sit
pyel
uli
denso
plot
me lutem
schypeia
zaal, zal
therune
me preem
me ngrane
me kruem
diers
me eschelë
me ruotun
grua
chata
skepëtim
printh
i parë jam
e lëna
dheu ka luan
mish
krye, koka
krue, kroi, burimi
dora
me djegun, me djeg
me dit, di
me ndez
tani
dielli i mbrëmjes
qen
prush
dora
shkambi, shkëmbi
pema, frutat
bisht
zjen
zjarrm, zjarr
miu
druri
vend
vend si portë, si derë
shkop
sy
sytë
pyll
ylli
i dendur
plot
lutem
shqipja, shqiponja
zallishte
ther
pres, me pre
me ngranë
me krue
djersë
me e shkel
ruaj
grua
hata
shkreptima, rrufeja
prind
frikë
bastinë
pituem
punuem
prim
gneri
kurm
hund
sisa
camb
krypa
ngrane
stepia
luem
lam
kuituer
brescen
jurti
i rij
ve
pata, pota
sa ast
si ist
mir
chiel
schioch
strat
bukrë
lucta
buzë
capschiore
drith
bucca, bucela, bek
falem
byk
barth
curr
dialthi
clan
drapen
skepari
hiri
molë
lule
frikë, dridhje, ankth
pronë vogël toke
pyes
punoj
prij, shkoj përpara
njeri
kurm, trung
hundë
sisa
kambë
krypa, kripa
me ngran
shtëpia
lyej
laj
kujtoj
breshër
i urti
i ri
ve, veza
pata
sa asht
si është
mir
qiell
shok
shtrat
i bukur
lufta
buzë, puthje
kafshore, kafshatë
drith
buka
falem, përshëndes
byk, kashtë
i bardhë
korrur
djali
qaj
drapri
sqepari
hiri, hijeshi
molla
lule
Duke studiuar Iliadën dhe Odisenë kemi gjetur se ato fillojnë me fjalë të gjuhës shqipe:
Edhe në poemën ODISEA titulli dhe fjalët e para të këngës së parë i përkasin gjuhës pellazge:
ODDYSSEY Titulli i poemës
Ἄνδρα μοι ἔννεπε… fjalët e para të
këngës së parë = Odhës, udhës, udhëtar
= ANDRA MOI ENEPE = Andër moj më jep

Edhe germat e përdorura në të dyja poemat e Homerit janë germa të abecedarit pellazg, i njohur qysh në kulturën pellazge Vinkë-Turdas (mijëvjeçari 6 p.e.s.) dhe i përhapur më pas në viset e tjera të mesdheut, që e huazuan grekët dhe latinët, për të shkruar gjuhët e tyre.

Por më tepër fjalë shqipe në Iliadë ka gjetur studiuesi A. Boçi (2012).
Këto të dhëna të rëndësishme duhet të ishin në themel të gjuhësisë sonë, si dokumenti më i vjetër i shkruar i gjuhës shqipe, por gjuhtarët dhe historianët tanë nuk duan ti pranojnë, duke shkelur të gjitha rregullat shkencore.

Ps.
Pjesë e shkëputur nga një shkrim më i gjatë i autorit Luftulla Peza