gjuha e lashtë Shqipe, është një gjuhë (PIE); ‘AMA’ e të gjitha gjuhëve IE me bazë Gegnishten, sot fatkeqësisht i vecuar si një dialekt i saj ..
Category: Etimologji
Etimologjia është shkenca që merret me studimin e origjinës së fjalëve.
GENC në mbretërinë e njohur ilire, ka kontribuar fort duke i shkruar këto monedha në gjuhën e vet, në gjuhën më të lashtë të etërve të tij pararendës, në gjuhën pellazgo-ilire-shqipe.
Lidhja e shqipes me trakishten nuk është thjesht hipotezë , pasi shqipja ka qenë folur në Ballkan në epokën pararomake, ky është fakt i pakundërshtueshëm shkencor. 1) achel – e lidhin me uje,por krahaso achull-akull(forma ull-uj) te shqipes. 2) ala- uje, rrjedhe, krahas shqip ula-uja 3) alta- uje, rrejdhe, per analogji ulta-ujta 4) an(a), ang,ant(i) […]
E pikërisht kjo folje e dialektit GEG në këtë studim etimologjik me baza shkencore, primare fonetika e bashtingëllorve që përcjellin ato në ndërtimin e tyre gjejmë: *bâ = dritë’ > ajo që shohim, e dukshmja, e nëpërmjet saj shfaqet para syve tanë pamja e gjithshka që na rrethon.
Në këtë konferencë, Hamp solli dy evidenca nga ilirishtja, që i kishte studiuar e ristudiuar ndër vite, që ndrynin afërsi bindëse me shqipen. Glosat ilire ‘sybina’ dhe ‘sica’, që kishin hyrë në leksikun e latinishtes qysh në vjetërsi, u vunë në ekspertizën e gjuhëtarit të njohur. Profesori amerikan shpjegonte se sybina (ushtë gjahu) dhe sica […]
*Gjeni’ do të thotë dicka një ‘gjë’ e lindur *talent’. E vërteta është se cdo ‘gjë/send’ – është një ‘dalje’ e Re; një i Ri=> Njeri. ‘Gjeni’ – kjo fjalë, ka origjinën më të hërshme në historinë e njeriut, ajo fillon që me krijimin e kësaj bote të njohur si ‘Gēa’ = (Materia) ~ Γαῖα; […]
etimologjia e “perëndisë-Athena”, deri më sot ka mbetur e paqartë, ashtu si shumë emërtime, shkrime e mbishkrime të lashta, të cilave nuk ua ka dalë dot mbanë gjuha e ashtuquajtur e lashtë greke.
Shkruan: Mili BUTKA Dihet e njihet nga të gjithë se kjo lloje Kësule prodhohet krejtësisht duke përpunuar leshin e bardhë të deles. Pra është e kuptueshme se vet emri “Pilis” do të thotë; “prej leshi” dhe në gjuhën e vjetër shqipe e cila ende rruhet nëpërmjet dialektit të bukur Geg ashtu si edhe sot në […]
Categories
Etimologji për fjalën TOKA
Shkruan: Aleksander HASANAS Toka- është planeti i tretë i sistemit diellor, mendohet të jetë rreth 4,55 Miliard vjet e vjetër, dhe i vetmi planet në sistemin tonë diellor ku është zhvilluar jeta, mendohet gjithashtu se krijmi i tokës erdhi si rezultat i ngjarjeve që pasuan Big Bang-un. Sipas kësaj hipoteze, një yll i stërmadh, shpërtheu dhe u nda në një pafundësi copash […]
Categories
Etimologji për fjalën BUKË
Gjuha mbarë njerzimit, sigurisht që ka një fillesë, ka një origjinë, një bërthamë, nga ku dolën “Bëlbëzimet” e para, tingujt njerzor, gërmat-simbol, elementë të së tërës-shëmbëlltyra, krijuar natyrshëm, pavetdije, thjeshtë në mes luftës për egzistencë, buroi kjo gjuhë mbi të vetmin dhe nga e vetmja “Dritë” ekzistente në universin tonë, buroi kjo gjuhë si ujët […]
Categories
Etimologji për fjalën EVLAT
EVLAT,~I. Fjalë e shqipes që shenjon pasardhësin/en direkt të një njeriu: birin, bijën. Gjer tani fjala është konsideruar si huazim nga turqishtja e me burim arab, por askush nuk ka sjellë një motivim etimologjik që ta përligjë këtë mendim. Topalli (FEGS 456) shkruan: “Huazim prej turq. me burim nga arabishtja”. Të njëjtin mendim, para tij, […]
Categories
Etimologji për fjalën BATIC/Ë
BATIC/Ë,~A. Fjalë e mbarë gjuhës shqipe që shenjon ngritjen e nivelit të ujit të detit të shkaktuar nga forca tërheqëse e hënës. Topalli (FEGS 184), vetëm sa pason Çabejin (SE II 183), duke pranuar se kemi të bëjmë me një “Huazim nga it. (ven.) bataizza, që ka shkuar edhe në disa dialekte serbokroate”. Por italishtja […]
Categories
Etimologji për fjalën VALIXH/E
VALIXH/E,~JA. Fjalë e mbarë shqipes që shenjon një arkëz prej lëkure, prej fibre, prej druri etj., që shërben për të mbajtur përgjithësisht rroba gjat udhëtimit si dhe gjëra të tjera të nevojshme.Topalli (FEGS 1543) e quan “Huazim i ri nga it. valigia”. Porse te “Deli dizionario etimologico della lingua italiana (Zanichelli)”, gjejmë se fjala haset […]
Categories
Etimologji për fjalën BIÇIM
BIÇIM,~I. Fjalë e mbarë shqipes që ka dhe sinonimin [model]. “E solli në biçim” = e bëri të jetë në rregull. “Të një biçimi janë” = të një modeli janë. Turqishtja e përdor fjalën [biçim] në vend të fjalës [model]. Për të kuptuar etimologjinë e fjalës [biçim] duhet të rikujtojmë motivimin e fjalës [model] te […]
Categories
Etimologji për fjalën IRIQ
IRIQ,~I. Fjalë e mbarë gjuhës shqipe që emërton një kafshë gjitare që e ka gjithë trupin të mbuluar me gjemba. Topalli (FEGS 662) pason padyshuar mendimin e Miklosich (AF II 23), Meyer (EW 159), Jokl (Arhiv I 1-2, 1923, 42), Orel (AED 155), ku të gjithë pranojnë njeri tjetrin, se fjala shqipe IRIQ vjen nga […]
Categories
Etimologji për fjalën EKONOMI
EKONOMI,~A. Fjalë e mbarë gjuhës shqipe që shenjon gjendjen pasurore materiale, krijuese e shpirtërore në një moment të caktuar të një individi, të një familjeje, të një grupi njerzish, të një shteti etj. Topalli (FEGS 439) i bie shkurt me një përcaktim të thatë duke e përkufizuar ekonominë si “marrdhënie në prodhim të një shoqërie” […]
Categories
Etimologji për fjalën REFLEKS
REFLEKS,~I. Fjalë e mbarë shqipes që shenjon në kuptim të parë pasqyrim të diçkaje (pasqyrim i dritës prej një objekti, kundërveprim i pavullnetshëm i organizmit të gjallë ndaj një ngacmimi të jashtëm a të brenshëm, që bëhet me pjesmarrjen e qendrave të larta të sistemit nervor qendror; shkëlqim i ngjyrës së një sendi; kthim i […]
Categories
Etimologji për fjalën KALLËP
KALLËP,~I. Fjalë e mbarë shqipes që shenjon një send i cili përdoret për tu dhënë formën e tij sendeve a veglave që dalin në seri ose jo. Mendohet se kallëpi më i vjetër e klasik është kallëpi i tullave ku futej balta dhe pritej rrafsh nga sipër dhe duke e përmbysur ngelet në formën e […]
Categories
Etimologji për fjalën NERV
NERV,~I (it. nervo, gr. νεύρο). Fjala shenjon korda (fije) të përbëra prej qelizash të veçanta që lidhin trurin dhe palcën e kurrizit me shqisat dhe organet e tjera të trupit dhe që shërbejnë për të përçuar ngacmimet në të dy drejtimet. Fjala nerv ka edhe kuptimin metaforik të gjallërisë, forcës: “njeri me nerv”. Topalli (FEGS 1046) […]
Categories
Etimologji për fjalën OPIUM
OPIUM,~I. (gr. όπιο, ital. òppio). Fjala e shqipes shenjon qumështin e tharë nga fruti i lulukuqes dhe që shkakton gjumëndjellje për shkak të vetive të tij narkotike. Topalli (FEGS 1084) e përcakton si “lëng i trashë qumështor me veti dehëse e gjumëdhënëse, që nxirret prej kokrrave të hashashit” dhe më poshtë shkruan se është “Huazim […]