Shqip.info
VALIXH/E,~JA. Fjalë e mbarë shqipes që shenjon një arkëz prej lëkure, prej fibre, prej druri etj., që shërben për të mbajtur përgjithësisht rroba gjat udhëtimit si dhe gjëra të tjera të nevojshme.Topalli (FEGS 1543) e quan “Huazim i ri nga it. valigia”. Porse te “Deli dizionario etimologico della lingua italiana (Zanichelli)”, gjejmë se fjala haset […]
BIÇIM,~I. Fjalë e mbarë shqipes që ka dhe sinonimin [model]. “E solli në biçim” = e bëri të jetë në rregull. “Të një biçimi janë” = të një modeli janë. Turqishtja e përdor fjalën [biçim] në vend të fjalës [model]. Për të kuptuar etimologjinë e fjalës [biçim] duhet të rikujtojmë motivimin e fjalës [model] te […]
IRIQ,~I. Fjalë e mbarë gjuhës shqipe që emërton një kafshë gjitare që e ka gjithë trupin të mbuluar me gjemba. Topalli (FEGS 662) pason padyshuar mendimin e Miklosich (AF II 23), Meyer (EW 159), Jokl (Arhiv I 1-2, 1923, 42), Orel (AED 155), ku të gjithë pranojnë njeri tjetrin, se fjala shqipe IRIQ vjen nga […]
EKONOMI,~A. Fjalë e mbarë gjuhës shqipe që shenjon gjendjen pasurore materiale, krijuese e shpirtërore në një moment të caktuar të një individi, të një familjeje, të një grupi njerzish, të një shteti etj. Topalli (FEGS 439) i bie shkurt me një përcaktim të thatë duke e përkufizuar ekonominë si “marrdhënie në prodhim të një shoqërie” […]
REFLEKS,~I. Fjalë e mbarë shqipes që shenjon në kuptim të parë pasqyrim të diçkaje (pasqyrim i dritës prej një objekti, kundërveprim i pavullnetshëm i organizmit të gjallë ndaj një ngacmimi të jashtëm a të brenshëm, që bëhet me pjesmarrjen e qendrave të larta të sistemit nervor qendror; shkëlqim i ngjyrës së një sendi; kthim i […]
KALLËP,~I. Fjalë e mbarë shqipes që shenjon një send i cili përdoret për tu dhënë formën e tij sendeve a veglave që dalin në seri ose jo. Mendohet se kallëpi më i vjetër e klasik është kallëpi i tullave ku futej balta dhe pritej rrafsh nga sipër dhe duke e përmbysur ngelet në formën e […]
NERV,~I (it. nervo, gr. νεύρο). Fjala shenjon korda (fije) të përbëra prej qelizash të veçanta që lidhin trurin dhe palcën e kurrizit me shqisat dhe organet e tjera të trupit dhe që shërbejnë për të përçuar ngacmimet në të dy drejtimet. Fjala nerv ka edhe kuptimin metaforik të gjallërisë, forcës: “njeri me nerv”. Topalli (FEGS 1046) […]
OPIUM,~I. (gr. όπιο, ital. òppio). Fjala e shqipes shenjon qumështin e tharë nga fruti i lulukuqes dhe që shkakton gjumëndjellje për shkak të vetive të tij narkotike. Topalli (FEGS 1084) e përcakton si “lëng i trashë qumështor me veti dehëse e gjumëdhënëse, që nxirret prej kokrrave të hashashit” dhe më poshtë shkruan se është “Huazim […]
SHELG,~U. Fjalë e mbarë gjuhës shqipe që shenjon një dru ose shkurre që rritet në vende me lagështi dhe me degë që varen të lëshuara poshtë. Etimologjia e fjalës duket se vjen nga fakti se është shkurre që rritet me degë të lëshuara teposht dhe jo si pemët e tjera ku degët janë të drejtuara për […]
PASTËRMA. Fjala e shqipes shenjon mish të kripur e të tharë, i cili mund të përdoret për një kohë të gjatë në kushte natyrale pa u prishur. Fjala përdoret në të gjitha gjuhët ballkanike dhe të gjithë etimologët zyrtarë kanë pranuar pa motivim mendimin e Miklosich (TE II 140) se fjala është huazim prej turqishtes […]
SAMAR,~I. Ja çka shkruan Topalli (FEGS 1298): “” lloj shale prej druri”. Fjalë e mbarë gjuhës. Huazim nga gr. e re σαμάρι””. Kuptohet se Topalli nuk është menduar fare dhe ka sjellë copi paste mendimin e Meyer (Ew 378).Babinjioti (ELNEG 1244) është i mendimit se fjala [samar] haset së pari në greqishten mesjetare dhe duhet […]
MURG,~U. Fjalë e shqipes që emërton priftin që shërben në një manastir e që gjithë albanologët, duke pranuar mendimin pa motivim të Meyer (EW 289), e sjellin si huazim nga lat. monachus. Të njëjtin mendim pasojnë edhe Çabej (SF 3) e Topalli, i cili (FEGS 1017) shkruan se “Prej gjuhës kishtare ka hyrë në leksikun […]
ANKAND,~I. Fjalë e shqipes që shenjon shitjen publike të një pasurie. Fjala është pranuar si me origjinë nga fr. [encan] = (që është bërë popullor) dhe kjo e fundit është pranuar ta ketë burimin nga latinishja [inquantum] = (për sa?). Krahasimi i kuptimit në latinisht me atë në frengjisht është krejt i ndryshëm. (Shih: E. […]
Tradita e verores. Penjte që lidhen në dorë mengjesin e 14 Marsit. Dita e veres pervec te tjerave ka edhe nje tradite tjeter. Ate te verores qe vihet ne dore. Zakonisht behet nje perdredhje e penjve te bardhe me te kuq dhe lidhet ne dore. Zakonisht vajzat e vene me se shumti edhe pse tradita eshte […]
Liqenet e Balgjajt, mrekullia e paeksploruar që “thërret” për vëmendje… Ndër mrekullitë më të paeksploruara në Dibër janë edhe liqenet e Balgjajve shkruan shqip.info. Në vendin ku kryqëzohen grykat e Katërgrykëve, teksa merr rrugën nga ura që të çon drejt Kacnisë, të del përpara, mrekullia piktoreske e vargmalit të Balgjajve. Natyra e përsosur me një […]
Thethi, mrekullia e alpeve shqiptare me bukuri të “pashfrytëzuara”…Thethi është një fshat në njësinë administrative Shalë në rrethin e Shkodrës në Shqipëri. Fshati ndodhet më në veri të luginës së Shalës, në mes të Alpeve me një bukuri të rallë, në Veri të Shqipërisë. Shtatëdhjetë kilometra nga qyteti i Shkodrës, i mbrojtur nga tre malet […]
Konferenca e Përgjithshme e Organizatës së Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulturë (UNESCO) të martën i ka nisur punimet dhe e ka aprovuar agjendën në tërësi. Pjesë e saj është edhe kërkesa për pranimin Kosovës në UNESCO. Historianët kanë shprehur optimizëm se Kosova do të bëhet pjesë e UENSCO-s dhe , sipas tyre, […]
Vitamina A është aleatja më e madhe e shikimit dhe lëkurës. Ajo siguron përmbajtjen e pigmentit ngjyrues të radopinës dhe iodipsinës të retinës. Efektet e saj kundër tharjes (lehtëson sekrecionet e mukozës) dhe trashjes (frenon formimin e keratinës, proteinë prezente në qelizat e korneve të siperfaqes), janë ndihma më e çmuar për lëkurën dhe mukozën, […]
Tarifat e romingut në telekomunikim ndërmjet Kosovës dhe Shqipërisë, do të largohen në muajin maj të këtij viti, thotë për Radion Evropa e Lirë koordinatori kombëtar i të dy qeverive, Fatmir Limaj. Limaj thotë se heqja e tarifave dhe shumë marrëveshje tjera të arritura më parë ndërmjet Kosovës dhe Shqipërisë, janë në rrugë të mirë […]
Është dita në të cilën stërgjyshit tanë, kur skish lindur edhe krishterimi, kremtonin bashkë me romakët dhe me grekët e vjetër, perënditë e luleve, të shelgjeteve. Kur shkrin dimri, kur qaset vera buzëqeshur, e hollë dhe e gjatë si në pikturë të Boticelit, zemra e njeriut shkarkohet nga një barrë, shijon një qetësi, një lumturi […]